เรื่องเบ็ดเตล็ดที่ ๒ ทัศนะของนักวิชาการตะวันตก เกี่ยวกับเรื่องอัตตา และเรื่องนิพพาน เป็นอัตตา หรือเป็นอนัตตา นักปราชญ์ชาวตะวันตกก็น่ายกย่องอยู่ แต่ต้องรู้จักเขาให้พอดีกับที่เขาเป็นจริง เอกสารของวัดพระธรรมกาย กล่าวอ้างว่า " ปราชญ์ใหญ่ทางพระพุทธศาสนาในดินแดนตะวันตกที่มีชื่อเสียงก้องโลกจำนวนมาก ก็มีความเห็นว่า มีอัตตาที่แท้จริง อยู่ในคำสอนทางพระพุทธศาสนา เช่น Mrs. Rhys Davids นายกสมาคมบาลีปกรณ์ แห่งประเทศอังกฤษ ปี พ.ศ. 2465-2485 . . . Miss I. B. Horner นายกสมาคมบาลีปกรณ์ แห่งประเทศ อังกฤษ ปี พ.ศ. 2502-2524 . . . Christmas Humphreys . . . และอีกหลายๆ ท่าน " ข้อความข้างบนนี้ ให้ข้อมูลความจริงไม่เพียงพอ และทำให้เกิดภาพความเข้าใจนักปราชญ์ตะวันตกไม่ ถูกต้อง เรื่องของนักปราชญ์ และนักวิชาการฝ่ายตะวันตกนี้ ถ้าจะเขียนสั้น ๆ ให้เข้าใจเขาถูกต้อง อาจเล่า วิวัฒนาการทางความรู้ความคิดของเขาเกี่ยวกับพระพุทธศาสนา โดยแบ่งเป็น 3 ระยะ (เป็นการแบ่งอย่างคร่าวๆ พอให้เข้าใจได้ง่ายเท่านั้น) คือ ระยะที่ 1 ปราชญ์ในดินแดนตะวันตก แม้จะรู้ภาษาบาลี และค้นคว้าเรื่องราวทางพระพุทธศาสนาไม่ น้อย แต่ยังสับสน จับหลักการของพระพุทธศาสนายังไม่ได้ มักมองพระพุทธศาสนา โดยเฉพาะหลักธรรมต่างๆ ภายใต้อิทธิพลความคิดของตะวันตกเอง หรืออิทธิพลของศาสนาฮินดู ตลอดจนแนวคิดของพระพุทธศาสนา มหายาน บ้างก็เข้าใจว่า พระพุทธศาสนาสอนว่ามีอัตตาหรืออาตมันที่แท้จริงอยู่ในขั้นสุดท้าย บ้างก็เข้าใจว่า นิพพานเป็นการดับอัตตา บ้างก็จะเข้าใจไปทำนองว่า นิพพานดับอัตตาสามัญแล้วจะมีอัตตาที่แท้เหนือนั้นขึ้นไป ระยะที่ 2 ในขณะที่ปราชญ์ทางพระพุทธศาสนาในดินแดนตะวันตก ยังคงสับสน จับหลักการของพระ พุทธศาสนายังไม่ได้นั้น ได้มีชาวตะวันตกมาบวชเป็นพระภิกษุอยู่ในประเทศพุทธศาสนา โดยเฉพาะศรีลังกา และเมื่อได้ศึกษาถึงต้นแหล่งแท้จริงแล้ว ก็เข้าใจหลักธรรมได้ถูกต้อง เช่น จับได้ชัดว่า พระพุทธศาสนาสอนว่า ไม่ มีอัตตาอยู่่จริงโดยปรมัตถ์ และได้เขียนหนังสือเผยแพร่พระพุทธศาสนาตามหลักการนี้มากขึ้นตามลำดับ ใน ระยะที่ 2 นี้ แม้ว่าคนในตะวันตกจะยังต้องอาศัยคัมภีร์พระพุทธศาสนาภาษาบาลีอักษรโรมันที่พิมพ์ในตะวันตก แต่ในด้านหลักธรรม ชาวตะวันตกได้หันมาฟังและอ่านหนังสือของชาวตะวันตกที่มาบวชเป็นพระภิกษุในประเทศ พุทธศาสนาเองเหล่านี้มากขึ้น ระยะที่ 3 นักปราชญ์ภาษาบาลีและพุทธศาสนาในดินแดนตะวันตกเอง ได้เรียนรู้และเข้าใจหลักการ ของพระพุทธศาสนา อย่างชัดเจนถูกต้องมากขึ้น และความสนใจในพระพุทธศาสนาเถรวาท ก็เริ่มแพร่ขยายมาก ขึ้นโดยทั่วไป ปรากฏว่า นักปราชญ์รุ่นใหม่ในตะวันตกนั้นกลับไปโต้แย้งคัดค้านปราชญ์รุ่นเก่าในประเทศของตน และเริ่มเผยแพร่พระพุทธศาสนาที่ถูกต้อง เช่น เขียนบอกชัดลงไปว่า พระพุทธศาสนาสอนว่าอัตตามีอยู่เพียงโดย สมมติ ไม่มีจริงโดยปรมัตถ์ ขอเล่าประดับความรู้ความเข้าใจ พอเป็นสังเขปดังนี้